De Tickets
29 mei
Ik (Jan) ben op 11 mei begonnen in een nieuwe baan. Het boeken van de vakantie vonden we nogal lastig, want we wisten niet hoe dit allemaal zou lopen. We hebben in de afgelopen maanden en weken wel diverse opties overwogen, varierend van Frankrijk, Griekenland en Sri Lanka. Helaas zijn de tickets richting Azië doorgaans behoorlijk prijzig in de zomervakantie.
Op 29 mei kwam er echter een mooie aanbieding voorbij op Momondo; 600 euri pp all in naar Jakarta. Tja…. Gewoon doen maar? …. Ja, we doen het! Als we maar eenmaal in Azië zijn, dan plannen we de reis wel verder vanuit Jakarta.
Het invullen van het reisplan
medio juni
Na een paar dagen heb ik even mail contact met Bram, een goede kennis die een aantal jaren in Jakarta heeft gewoond om te laten weten dat we plannen hebben om die kant op te gaan. Bram vindt het leuk, maar waarschuwt ons wel voor de ramadan en het suikerfeest. In die periode is het lastig reizen op Java. We besluiten dan ook om de eerste twee weken op Bali door te brengen. Marjan boekt de interne vluchten tussen Bali en Java en we zijn er klaar voor…. Of toch niet… O ja, ook nog wat accomodaties boeken. Dit valt nog niet echt mee, want de keuze is beperkt in deze periode; deels door de Europese vakantieperiode, maar ook doordat veel mensen Java ontvluchten voor de ramadan. Als we uiteindelijk vertrekken hebben we accomodaties voor de eerste twee weken rond, maar de adressen voor Java zijn nog niet rond. We vinden dit ook lastig, want de hotels op Java lijken wat minder relaxt te zijn. We zien onderweg wel verder.
Week voor vertrek.
Marjan is de hele eerste vakantie week van de kinderen tussen de bedrijven door aan het inpakken en werkt ons zelf gemaakte lijstje af.
Als op de donderdag voor ons vertrek blijkt dat er geen vliegtuigen vertrekken, vanuit Java naar Bali, omdat er een vulkaan actief is knijpen we hem wel even. Maar we zeggen “wij willen avontuur, krijgen we avontuur! ” Go. we zien wel.
11 juli
We vliegen vandaag pas rond 18:00, dus we proberen uit te slapen en doen het rustig aan. Het meeste is inmiddels wel gepakt en we zoeken de laatste dingetjes bij elkaar. Nog een laatste check of we alles van ons lijstje hebben ingepakt en klaargezet voor Wil (onze buurvrouw) als poezen oppas en dan gaan we.
Kirsten (vriendin van Marjan) heeft aangeboden om ons naar Schiphol te brengen, dus gaan we mooi op tijd die kant op, Anwar illegaal op schoot in de auto, anders past het niet. Het inchecken verloopt ook voorspoedig, maar we kunnen beide vluchten echter niet bij elkaar zitten. Wel balen. Volgende keer maar ruim op tijd online inchecken… Nadat we de douane gepasseerd zijn gaan we op zoek naar de Abnamro lounge, maar die wordt op dit moment verbouwd. Dus worden we naar een alternatieve lounge doorverwezen. Na enig zoekwerk (omdat we het verkeerde nummer hadden doorgekregen en omdat de lounge nogal achteraf in een deel in aanbouw ligt) genieten we van een heerlijk rustmomentje voor vertrek met een lekkere borrel en snackje.
Op Istanboel is alles wat rommeliger en ongeorganiseerder, maar alles loopt goed en de kids zijn flink. We ontmoeten nog een Afghaanse man die in Nederland woont. Hij is op zoek naar melk voor zijn dochtertje. Een restauranthouder probeert hem een liter voor 20 euro te verkopen (afzetter!). De beste man spreekt echter geen Engels. We hebben toch nog redelijk wat tijd over, dus Marjan gaat met hem mee op zoek naar melk. Dit lukt en de man is erg blij.
12 juli
De vervolgvlucht is lang. Hij duurt nog 11 en een half uur. De kunstmatige nacht in het vliegtuig helpt. We slapen allemaal wel even Anwar en Mayra slapen het meest. Ik kijk nog een paar films en uiteindelijk komen we op tijd aan in Jakarta. Er zou een gratis shuttle bus naar het hotel moeten rijden en na wat navraag en gebel kunnen we dit regelen. Een kwartiertje later stappen we in de shuttlebus naar het air Belin hotel. Dit is een typisch luchthavenhotel met kleine, schone mooie kamertjes. De jongens en de meisjes krijgen een eigen kamer.
13 juli
We slapen allemaal best goed en genieten van een goed ontbijt de volgende ochtend. Even later zitten we weer in de shuttle bus naar het vliegveld. We vliegen met Lionair naar Denpassar. Lionair blijkt niet de beste vliegmaatschappij en Marjan heeft dit min of meer per ongeluk geboekt i.p.v. tiger air die beter zou zijn (ja, het zijn allemaal grote katten :)). De vlucht verloopt weer prima en we zien onderweg twee vulkanen die nogal wat rook produceren. Een van de twee is vast de vulkaan die een paar dagen gelden Bali heeft platgelegd.
Het vliegveld en de terminal op Bali zijn verbouwd sinds we hier vijf jaar geleden waren. Na wat verwarring over de visa pikken we onze koffers op en worden we opgewacht door een mannetje van de bootmaatschappij. Hij loopt snel, dus we zullen wel laat zijn. We rijden snel richting Sanur en voor we het weten waden we door de branding naar een mooie speedboot met 3x 250pk er achter. De boot ziet er solide en nieuw uit. We zoeken een plekje en voor we het weten schieten we volgas door de golven. Morris vindt het wel heftig. De boot beukt ook soms behoorlijk op de golven, maar het gaat allemaal prima. Op nusa Lembongan aangekomen zegt Anwar “hoi!” tegen de lokale bevolking en hebben we de eerste glimlachen te pakken. Ook worden onze spullen al snel in een busje/vrachtwagentje gegooid die ons naar het Taos House brengt. De ontvangst is vriendelijk en met een verse sinaasappelsap, en onze kamers zien er prima uit met hemelbed en goede airco. We hebben de bovenste verdieping voor ons zelf en na enig aandringen gaan Morris en Mayra samen op een kamer en Anwar slaapt bij ons. Marjan pakt de boel uit, de rest kijkt of het water in het zwembad aangenaam genoeg is.
14 juli
We gaan vandaag naar het Mushroom Bay strand. Na het ontbijt vertrekken we. Het strand is een stuk kleiner dan toen we hier eerst aan kwamen. Zal wel iets met eb en vloed te maken hebben…. Er zitten weinig mensen op het strand, maar we vinden even verderop een leuk plekje. Het is wel uitkijken met de vele boten voor anker en zo nu en dan een boot die nieuwe gasten komt brengen of halen. We zwemmen en snorkelen lekker en zien best bijzondere vissen, zoals een egelvis en fluitvissen en clownvissen. Mayra heeft al snel de smaak te pakken, maar Morris is nog wat onzeker en vermaakt zich met het zoeken van schelpen.
In de loop van de middag gaan we weer naar ons tijdelijk huisje en tegen de avond gaan we op zoek naar een rots bij dream beach in de buurt voor de zonsondergang. We lopen met de buggy door allemaal kleine paadjes en komen uiteindelijk op een rots uit naast een soort kroeg. De zonsondergang is ook niet spectaculair doordat het nogal heiig en bewolkt is. We hebben geboekt voor het avondeten bij het Sandy Bay Beach Restaurant. Dit is een hippe tent met prima eten. We eten lekker allemaal, maar deze tent had qua aankleding en snelle bediening ook in Bloemendaal kunnen zitten. Het eten is in elk geval grotendeels wel Balinees. We nemen een ‘lemon squash’ te drinken, heerijk fris. De ervaring is ook heerlijk ontspannend met vriendelijk personeel. Het terras zit aan het strand. Wel lekker hoor… Na het eten worden we met een busje gratis terug naar het Taos House gebracht.
15 juli
Na het ontbijt besluiten we een stuk te gaan wandelen. We wandelen de kant op van Lembongan Village. De wegen zijn slecht en het is wel een beetje schipperen met de buggy. Het grootste deel van de route is wel naar beneden, dus dat valt dan weer mee. Tussen de eilanden Nusa Lembongan en Nusa Ceningan zit een groot ondiep stuk in zee waar zeewier wordt verbouwd. Naar eigen zeggen wordt dut vooral in het eten, zoals soep gebruikt. Het is een bijzonder gezicht met allemaal kleine bootjes zijn ze druk met planten en oogsten van zeewier. We kopen nog wat bij een souvenir/kleding winkel en lopen verder en gaan op zoek naar een plekje voor de lunch. We komen langs een restaurantje dat Mama Mia heet. Gasten die net weg gaan zijn vol lof. Het is een klein eettentje met uitzicht op de zeewieroogst. Onze ervaring is helaas minder positief. Het duurt meer dan een uur en een kwartier voordat we ons eten hebben. Ik heb inmiddels de eigenaar al vermanend toegesproken . Hij verontschuldigd zich, maar het schiet nog steeds niet op. Uiteindelijk krijgen we een portie saté stokjes extra….. Nou vooruit dan maar. Maar als uiteindelijk blijkt dat een aantal van mijn saté vlees stukjes niet goed doorbakken zijn word ik toch wel wat linker. Aan het eind van het verhaal hoeven we niets te betalen voor de lunch. Wel sympathiek. Ik bied uiteindelijk nog aan wel voor de drankjes te betalen, maar bij houdt vol. Wel jammer van de energie die dit allemaal kost. We lopen weer door en komen uiteindelijk aan bij de hangbrug die nusa lembongan verbindt met Nusa Ceningan. We kijken even op de brug en besluiten dezelfde route terug te volgen en een busje te regelen voor de up-hill klim. We beginnen te lopen en raken met een lokale man in gesprek. Hij vertelt van alles over Nusa Lembongan en Bali. Hij staat langs de weg en vindt het leuk om een praatje te maken. We schatten hem rond de 55. Hij geeft aan dat hij al opa is en zijn moeder staat er ook bij. Leuke mensen. Even later komt er een busje voorbij. We laten ons voor een paar euro thuis afzetten.
’s Avonds gaan we richting strand om te gaan eten. Een tent die ons aanstaat zit nogal vol. Verderop ziet Marjan tafeltjes aan het strand staan. Dit hoort bij het Nusa Bay Resort. De kaart ziet er goed uit, dus we gaan op het strand eten. We staan letterlijk met de stoelpoten in het zand. Het eten is goed en we dineren gezellig.
16 juli
Scooters
Nadat we ’s ochtends in zwembad hebben gelegen besluiten we om toch maar te proberen een scooter te huren. We vinden het wel spannend en onverantwoordelijk, maar het verkeer is zo langzaam op het eiland door de slechte wegen, dat we er maar voor gaan. Eerst gaat Marjan even proberen en dat lijkt goed te gaan. Dus: gaan met die banaan. Een halfuurtje later zit ik met Anwar voor me en Morris achter me op een scooter. Mayra zit bij Marjan achterop. Ook Paolo en Cecil (een ander stel met twee kinderen die ook in het Taos House logeren) hebben een scooter gehuurd. Zij gaan een kwartiertje voor ons weg en we denken dat we elkaar nog wel tegen komen. Het rijden op de scooter gaat prima. Hier en daar nog een beetje onzeker, maar het went steeds beter en we knallen zo met de stroom mee. Vooral Anwar voorop mijn scooter, lijkt zeer wijs. Hij vind het de normaalste zaak van de wereld en lijkt helemaal in zijn sas met zijn pet en zonnebril op. We rijden het eiland over tot mangrove point waar we moeten betalen om door te rijden. Iets over het behoud van hun dorp ofzo. We besluiten dit nu niet te doen en gaan verder de andere kant op. Even late r zijn we bij de hangbrug die Nusa Lembongan verbindt met Nusa Ceningan. We knorren ook hier overheen als volleerde scooterrijders. Even later rijden we tussen twee huizen door het naar secret point. Dit is een mooi punt met zicht op de surfers en je kan hier van grote hoogte in het water springen – ofwel cliff jumpen – bij hoog water. We komen Paolo en Cecil hier ook tegen, maar die gaan weer verder omdat ze niet verplicht een drankje willen nemen. Wij zijn wel toe aan een drankje, dus wij blijven even kijken en genieten van de omgeving. Ik ga met de kids ook nog even op het strand kijken waar we een zeeslakken en een baby mureen spotten. Erg leuk. Als we even later weer weg rijden zie ik tot mijn schrik dat Marjan bij het weg rijden vanaf secret point met de scooter bijna om valt tegen de muur van de nauwe doorgang tussen de huizen. Ik schrik me het apezuur en zij en Mayra natuurlijk ook. Het gaat maar om twee meter, hoe is dit nu mogelijk? Ik ga er snel achteraan en parkeren de scooters even verderop. Marjan en Mayra zijn erg geschrokken en hebben wat schaafplekken en blauwe plekken. Het lijkt verder wel mee te vallen, maar het is toch wel erg heftig allemaal. Het is ook niet gelijk duidelijk hoe dit heeft kunnen gebeuren. Nadat Marjan haar schaafwond op haar hand heeft uitgespoeld en afgeplakt met een pleister van een langslopende toerist, die wel pleisters op zak heeft, gaan we toch maar weer verder. Vrij direct na het wegrijden zie ik de waarschijnlijke oorzaak van de crash. Marjan haar achterband is helemaal leeg en waarschijnlijk lek. We zetten de scooter weer aan de kant en informeren bij een hotel hoe we die band eventueel kunnen laten plakken. Dit valt niet mee, zeker niet gezien de feestdagen op Bali waar we nu blijkbaar middenin zitten. Uiteindelijk hebben we Putu gebeld van het hotel. Hij is vervolgens met een bevriende monteur langs gekomen om de band te plakken. Dit zou allemaal nogal lang gaan duren, dus uiteindelijk heeft Putu geregeld dat we met een leen-scooter van iemand van het hotel de reis konden vervolgen. We gaan direct terug richting hotel en hebben er wel even genoeg van. Onderweg moeten we nog wel de hangbrug over. Marjan kijkt hier wel wat tegenop, maar ze doet het uiteindelijk voortreffelijk. We komen zonder verdere problemen thuis. We gaan ’s avonds wel met wat schrik in de benen naar bed. Ook Marjan en Mayra voelen zich wat stijfjes, zoals je, mag verwachten na zo’n ongeluk….
17 juli
Vandaag duik dag. Om half zeven opgestaan. Omdat ik niet meer op tijd mijn ontbijt had geregeld ben ik gaan ontbijten van onze ontbijtkoek die inmiddels al aardig verkruimeld is door de reis. Om kwart over zeven sta ik bij Bali Hai voor de deur. Helaas is Wendy van de duikschool er nog niet en zij heeft de sleutel, dus we blijven met z’n allen een halfuurtje wachten. Niemand kan haar blijkbaar bereiken…. Ze bleek zich te hebben verslapen….
Toen ze er eindelijk was snel alle spullen gepakt en op naar de boot. Het is en mooie duik boot met 500 pk aan boord… De zee is strak en we schieten door het water. Later wordt de zee behoorlijk ruw als we een paar bochten met het eiland mee maken. Bij Manta Point is het nog rustig. We zijn de eerste boot op de duikstek. Ik duik met Keith. Een fotograaf uit de US. Hij is nog niet zo ervaren maar blijkt een redelijk goede duiker te zijn. Eenmaal in het water zien we gelijk een manta voorbij zweven. GEWELDIG! Wat een gigantische beesten zijn dat! Even later komt nog één over het koraal zweven. Prachtig! Helaas blijkt mijn telefoon in de waterdichte behuizing niet bruikbaar omdat de lens is beslagen. Beetje balen, maar daardoor ook volop tijd om te genieten. Het wordt inmiddels steeds drukker met duikers en snorkelaars om ons heen en even later verdwijnen de manta’s naar open zee. De rest van de duik is leuk, maar niet heel bijzonder. Ik zie wel een paar druppels verschijnen aan de binnenkant van mijn camera behuizing, maar besluit me hier niet druk over te maken. Ik kan er toch niet veel meer aan veranderen. Stiekem baal ik natuurlijk wel als een stekker dat ik niet en goede GoPro heb gekocht….. Eenmaal boven blijkt de schade mee te vallen. De telefoon is niet nat geworden. Wel de laatste keer dat ik dit doe… Als we weer boven komen liggen er inmiddels meer dan 15 duik boten in de buurt. Gezellige boel, maar niet heus.
We varen terug naar het strand en een halfuur later vertellen we naar Crystal Bay. En mooie duikstek waar we de mol mola om tegen kunnen komen. Ik duik met James. Een Australische Zuid Afrikaan. Ze zijn met een dagtrip op Nusa Lembongan. ’s Ochtends duikt James en vanmiddag zijn vrouw, omdat er iemand op de kinderen moet passen. James blijkt een goede ervaren duiker te zijn. Het is en relaxte duik en we zien van alles. De haai een het zeepaardje zijn wel de beste vangsten.
Na een karige lunch ga we naar de laatste duikstek van de dag. Dit zou een wat pittigere duik moeten zijn. Dit is wederom een mooie duik. We zien een schildpad en vele andere vissen. In de loop van de middag wandel ik weer bij marjan en de kids binnen met de manta’s weg gestreept op mijn bucket list. Marjan had de handen vol gehad aan de kids, maar het was wel goed gegaan. Later die middag nog lekker in het zwembad bij het hotel gezwommen. Tegen de avond kwam Cecil vragen of we het een leuk idee vonden om met z’n allen uit eten te gaan. Dit leek ons wel wat, dus een uurtje later werden we opgepikt door het autootje van Sandy Bay Beach Club. Het eten is heerlijk, het gezelschap gezellig. Helemaal goed dus. De kids hebben zich ook prima vermaakt op de stoelen en zijn op zoek naar beestjes op het strand (Morris en Julian). Erg gezellig allemaal. We waren de laatste gasten die er uit werden gewerkt toen ze de tent letterlijk en figuurlijk afsloten. Het is half elf voor de kinderen in bed liggen.
18-7
Vandaag hebben we tijdens het ontbijt besloten dat we weer brommers gaan huren. Vooral Morris was nogal terughoudend. Hij wilde niet weer zoiets meemaken wat we twee dagen eerder hadden meegemaakt. Marjan en Mayra waren ook nog niet helemaal zeker van de zaak, Maar uiteindelijk is toch iedereen akkoord.
Rond een uur of elf gaan we uiteindelijk op pad. We rijden eerst naar het uiterste punt van het eiland, ofwel Mangrove Point. Er staat weer een officieel mannetje dat geld vraagt voor toegang voorbij en punt richting Mangrove Point. We moeten ongeveer een Euro betalen voor toegang,maar ik zeg dat we toch zeker niet voor Anwar hoeven te betalen, maar hij zegt van wel. Na een beetje aandringen hoeft het uiteindelijk weer niet. Raar gedoe… Mangrove Point valt wat tegen. Je kunt hier veel snorkel tripjes en mangrove tours regelen. We hebben hier even geen zin in. Uiteindelijk belanden we op een strandje bij wat huisjes en boten voor anker om te zwemmen. De bewoonster van het huis en het winkeltje begrijpt het niet allemaal een komt zo nu en dan kijken wat we aan het doen zijn. Nadat we een uurtje hebben gezwommen en schelpen hebben gezocht, gaan we vlak bij onze zwemplek bij een klein eenvoudigweg warung eten. Het eten is hier echt heerlijk! Ik eet de beste saté die ik tot nu toe heb gehad op het eiland en de rest van de familie smult ook. Even later stappen we weer op onze scooters en gaan we weer verder. Onderweg stoppen we nog even om foto’s van elkaar te nemen op de scooter. Erg leuk en stoer allemaal. Even later komen we aan bij de Devil’s Tear. Dit is een rotsachtige punt van het eiland waar de zee er met grote golven op los beukt. Behoorlijk indrukwekkend. We nemen wat indrukwekkende foto’s en filmpjes en gaan vervolgens naar het naastgelegen Dreambeach. Dit is een mooi zandstrand. Het water is erg laag. We zoeken een mooi plekje in het zand. Ik ga eerst op onderzoek uit, omdat Marjan nog graag even wil snorkelen en de zee er wel heftig uit ziet. De golven en de stroming is inderdaad wel heftig en de zee is erg koud. Nadat ik weer op het strand ben vindt Marjan het ook niet zon goed idee om hier te gaan snorkelen. We besluiten onze boel weer in te pakken en met de scooters naar mushroom beach te rijden. De zee is hier rustig, maar wel fris. We hebben nog net een uurtje daglicht . Marjan gaat met Mayra nog even snorkelen, maar ziet alleen nemo visjes. Na enige overtuiging nodig te hebben gaat Morris nog een rondje met mij snorkelen. We zien fluitvissen, zee-egels en nog een paar andere vissen. Hij is reuze enthousiast en trots op zich zelf. Mooi dat hij dit overwonnen heeft. Als het donker wordt reserveren we nog een tafel in een restaurant aan het strand en gaan we huiswaarts op de scooter om ons op te frissen. ’s Avonds zijn we met de scooter richting strand gereden, want die hadden we voor een dag gehuurd, dus waarom niet…. Ja, we worden steeds dapperder. We hebben allemaal lekker gegeten waarna we weer terug zijn gereden.
19-7
De dag van vertrek. We vertrekken vanmiddag met de boot van 3 uur. Dus ’s ochtends de spulletjes bij elkaar zoeken en alles weer in de tassen stouwen. Marjan voert de regie en de kinderen vermaken zich het grootste deel van de dag in het zwembad met Julian en [hold]. Rond een uur of één komt een mannetje langs om te vragen of we een uurtje eerder kunnen vertrekken. Dit is volgens mij onderdeel van hun manier van plannen. We zeggen dat we dit ok vinden, maar moeten dan wel opschieten voor de lunch. Dit is echter te lastig voor het meisje in de keuken, waardoor we met z’n vijven twee bordjes bamie moeten delen. De bootreis terug is minder heftig en binnen een halfuurtje staan we in Sanur. Onderweg zien we nog wel een paar grote vliegers. Na een kwartiertje wachten worden we door een taxi bij onze b&b gebracht. Het gebouw staat een beetje achteraf, maar na even zoeken zijn we er. Het is een mooi huis met 5 kamers voor de verhuur. Wij zitten in de twee kamers op de bovenverdieping. We hebben de hele verdieping voor ons zelf. De kamers zijn erg ruim en zien er goed uit, alhoewel de douche en wc enz. wel wat onderhoud zouden kunnen gebruiken. De indrukwekkend uitziende stortdouche stort niet zoals het moet. Door de kalk komt het water overal vandaan,,behalve uit de douche kop. Als we vragen naar het vliegerfestival blijkt dit al afgelopen te zijn, of het werd wat minder gevierd dit jaar omdat er weinig wind was…. Jammer, maar dan gaan we wel andere dingen doen in Sanur.
We gaan even later al snel op pad. Er is nog veel hetzelfde als 5 jaar geleden, maar er is ook veel veranderd. Het is in elk geval wel een ‘trip down memory lane’. Erg leuk, maar ook wel verwarrend soms. Het Hyatt hotel wat 5 jaar geleden bij de duurste hotels hoorde staat er nu verlaten bij. De prachtige tuin er omheen is verwaarloosd. Wel apart om dat te zien. Verder zien we over het algemeen dat de welvaart wel is toegenomen in Sanur in de afgelopen 5 jaar. Tegen de avond eten we pizza en speenvarken in een leuk tentje. Heerlijk eten, alhoewel ze wel erg veel rekenden voor een glaasje aanmaaklimonade. Na wat stennis hierover te hebben geschopt betalen we alleen maar voor het water….. Afzetters…. Uiteindelijk weer laat voordat de kids er in liggen.
20-7
Na een snel en prima ontbijt gaan we Sanur verkennen. We nemen ons voor het rustig aan te doen vandaag. We gaan eerst op zoek naar de ochtend markt. Helaas zijn daar de meeste activiteiten al voorbij tegen de tijd dat wij hier zijn aanbeland. We kopen nog wat souvenirtjes en gaan richting Smorgas voor lekkere koffie. Dit is een Zweeds koffietentje/bakker waar we ons 5 jaar geleden ook een paar keer hebben laten verwennen. Ook nu genieten we van de heerlijke koffie, ijs en andere gerechten. We nemen het er even van. Heerlijk. Later gaan we nog naar Harvey’s. Dit is een groot warenhuis waar je naast kleding enz. ook souvenirs kunnen kopen. We kopen een olifantje voor Jord, omdat hij dat erg leuke dieren vindt volgens Morris. Later lopen we door naar de leerwinkel waar we 5 jaar geleden nog een paar mooie rassen hebben gekocht. Ik wil eigenlijk nog een klein laptop tasje scoren, maar we komen er niet helemaal uit, dus gaat het feest niet door. Marjan wil samen met Mayra nog graag een pedicure laten doen. Na even zoeken met behulp van TomTom op de telefoon vinden we het. Morris, Anwar en ik gaan met een bemo (oud klein busje) terug naar de b&b waar we met z’n drieën het zwembad in duiken. Morris geniet van het moment en gaat allemaal serieuze gesprekken met me aan over spaarrente en beroepskeuzes, enz. Anwar geniet ook van het zwemmen met de jongens. Rond zessen gaan we er pas uit. Anwar protesteert heftig en dit resulteert in een driftbui als ook Marjan en Mayra net thuis komen. Beetje jammer. Uiteindelijk krijgen we hem weer bij de les, maar het werkt wel op onze zenuwen. Als we even later het restaurant hebben gevonden voor het diner is hij diep in slaap in de buggy. We zijn allemaal moe en kribbig en het was niet het meest relaxte diner van de vakantie…. Uiteindelijk blijft Anwar slapen en wordt onderweg naar de b&b wakker en duikt daar zijn tent in om verder te slapen. Ondanks het goede voornemen om vandaag rustig aan te doen hebben we de lijn voor Anwar te ver overschreden. We besluiten later die avond om hier beter rekening mee te houden in het vervolg….
21-7
Vandaag vertrekken we naar Ubud. Als het goed is worden we rond 12:00 opgehaald. Nadat we (vooral Marjan) tassen hebben gepakt gaat Marjan nog even zwemmen. Morris en Mayra liggen er dan al even in te spatten. Ik kijk even een filmpje met Anwar. Hij is nog moe en vindt het prima om het even rustig aan te doen. Om half twaalf is de chauffeur er al en even later zitten we in de auto op weg naar Ubud. Onderweg verteld Madi, onze chauffeur, van alles over Bali en de traditie van het naamgever van Balinese kinderen. De reis gaat snel en in iets meer dan een uur zitten zijn we er. We zitten in de rijstvelden zo’n vier kilometer ten noorden van Ubud. Vanaf de weg lopen we met onze tassen over een smal, stenig paadje door de rijstvelden. De omgeving is al erg mooi. Marjan had al aangegeven dat het mooi zou zijn, en dat we allemaal aparte gebouwtjes als slaapkamer tot onze beschikking zouden hebben, maar ik kon dit niet echt geloven en had meer zo iets van we zien wel waar we in terecht komen. Eenmaal door de poort valt mijn mond werkelijk open. Het is een behoorlijk groot terrein met zwembad, 3 gebouwen (de slaapkamers…..) en een groot overdekt stuk met een keuken. Alles ziet er prachtig aangelegd en verzorgd uit. En er lopen naast onze chauffeur een paar personeelsleden rond die ons steeds maar weer vragen of ze iets voor ons kunnen doen. Ik zit echt 10 minuten vol ongeloof om me heen te kijken naar al dit moois. Dit is echt geweldig ! Ik weet niet hoe Marjan dit heeft gedaan, maar ik ben onder de indruk.
Alles ziet er even mooi uit en we krijgen een welkomstdrankje en worden gevraagd wat we morgen voor het ontbijt wensen…. Uiteindelijk gaan ze allemaal weer weg (na onze instemming natuurlijk ) en dan gaan we eerst maar eens even genieten en rond kijken. Het is werkelijk allemaal prachtig aangelegd en goed onderhouden. Dit geheel is dus de villa en we hoeven het niet te delen met andere gasten. Niet normaal….. Even later duiken we allemaal het zwembad in. Het is niet heel warm, maar Anwar is er niet uit te slaan. Een nadeeltje van de villa is wel dat het personeel buiten het ontbijt verder niet kookt. We moeten dus zelf iets regelen voor de lunch en diner. Tegen de avond gaan we dus maar eens op zoek naar wat te eten. We vrezen dat dit wellicht gaat tegenvallen, omdat het erg landelijk gelegen is allemaal. De taxichauffeur gaf aan dat er wel een warung op 100 ‘m afstand zit. Als we een stuk lopen komen we wel een paar lokale tentjes tegen, maar dat ziet er niet echt aanlokkelijk uit. Even later komen we langs een leuke waren en schuiven hier aan. We zijn de enige gasten en het eten is prima en we kijken uit over de rijstvelden. De mensen van de warung vinden het leuk om van alles uit te leggen over de Balinese cultuur. Wij vinden het leuk om dit te leren. De kinderen vermaken zich ook prima met de bediening en de omgeving. Engels blijft moeilijk voor sommigen. Maar als vraagt om een bananen sap. De mevrouw vraagt (naar mijn idee) of dit met ‘Milk’ moet. Dit doen ze hier wel vaker, dan wordt het een soort milkshake. We zeggen dat dit goed is. Even later komt ze vlak voor ons een paar blaadjes uit de tuin trekken en komt ze terug met een groene bananen drankje. Je raadt het al; de Milk was ‘mint’. Kan gebeuren. Blijft lastig. De combinatie banaan-int zorgt echter niet echt voor een lekkere combi. In de buurt is er ook nog een groter “resort” waar we op uit kijken.
Na het eten gaan we weer terug richting villa. Onderweg scoren we nog wat te drinken in een klein winkeltje. We verbazen ons wel als een jongetje van een jaar of 12 losse sigaretten uit het winkeltje koopt. Een zaklamp is hier ’s avonds geen overbodige luxe. Daarna gaat we naar bed. Helaas is er geen water als wij ook willen douchen. Morgen maar…
22-7
Ubud
Het duurt even voor de mannetjes het water weer operationeel hebben met hulp van buitenaf, maar even later kunnen we douchen. Wat later dan gepland rijden we rond een uur of tien naar Ubud. We worden afgezet bij het paleis. De herkenning is al snel groot. Marjan herkent soms andere dingen dan ik, maar herkenning is er al om. We gaan de hele dag shoppen en cultuur happen. We kopen wat leuke spullen, vooral kleren. Morris krijgt verder nog een ying-yang ketting. Ondanks het slenteren wat je op zo’n dag doet vindt iedereen het een leuke dag. We stoppen vaak genoeg voor eten en drinken om weer bij te laden. We lopen langs het Monkey Forrest maar besluiten hier niet heen te gaan. De vorige keer toen we hier waren waren de apen alert agressief richting de buggy en de kinderen. We staan even te trefzeker bij de ingang en prompt komt zo’n kolere aap op Anwar in de buggy af. Ik spring er voor en haal uit met mijn voet naar hem. Hij is niet echt onder de indruk, maar deinst toch terug. We lopen snel verder. We hebben al weer genoeg van die kl&@$#% apen.
Er is vanavond ook een dans optreden in het paleis, maar we besluiten dit niet te doen omdat het dan zeker weer erg laat gaat worden en dat gaat Anwar niet trekken. We eten nog wat en dan nemen we een taxi terug naar de villa. De taxichauffeur is erg enthousiast en praat onderweg honderd uit. De Kids liggen er eindelijk een keer op tijd in. Ze gaan flink douchen en slapen.
23-7
Vandaag blijven we thuis. Het is ook wel een beetje zonde om de hele dag op stap te zijn als we zo’n idyllisch plekje hebben tussen de rijstvelden. Na de nodige ontbijt en schoonmaakactiviteiten sturen we onze mannetjes naar huis. Het is weer heerlijk weer. Het is een beetje bewolkt, en tussendoor lekker zonnig. We vermaken ons heerlijk in/bij onze villa. We zwemmen, spelen, lezen en doen spelletjes. In de middag gaan we weer naar onze favoriete warung voor een hapje. We eten heerlijke nasi, loempia’s, enz. Helaas geeft ze aan dat ze de komende dagen gesloten is ivm kuningan. Dit is een feestdag as. zaterdag waar ze blijkbaar de nodige voorbereidingen voor moet doen. We zien wel hoe dit gaat lopen. Het is Azië, dus er zal wel een oplossing komen ?.
En ja hoor, voor diner gaan we op pad en zien op nog geen 100 meter van ons huis een soort gezondheidscentrum / yoga achtig bord. Vanaf de weg lijkt het helemaal niks, maar nadat je door de poort naar binnen loopt ontvouwt er een hele wereld met heel veel kamers, zwembad en een redelijk groot restaurant. Er zij naast ons maar een paar andere gasten. Het eten is ook nog eens goed en Anwar vermaakt zich met de meisjes van de bediening. Voor en na het eten is hij druk op zoek naar de visjes, kikkers en andere dingen.
24/7
Vandaag gaan we fietsen! We hebben een fietstocht geregeld. We worden al om een uur of 8 opgehaald, dus vroeg uit de veren. De jongens van de villa zijn ook wat eerder begonnen, maar ze hebben dan ook de rest van dag weer vrij…. We gaan eerst met een busje de bergen en het binnenland van Bali in. Het idee is dat de tocht nagenoeg alleen bergafwaarts is en dat et niet zo zwaar is. We hebben de trip geboekt bij greenbikes. Deze komt als beste uit de reviews op TripAdvisor en we denken dat we deze club 5 jaar gleden ook geboekt hebben (blijkt later niet te kloppen, want ze bestaan nog maar 2 jaar…). Als we worden opgehaald zit er nog een Japans gezin in de auto, eens stel met een zoontje van 10 die een kop kleiner is dan Morris. Onderweg stoppen we eerst nog even bij een koffieplantage voor een korte pauze. We krijgen eerst een rondleiding waar we de volgende boeken en struiken te zien en te ruiken krijgen; papaja, vanille, kaneel, kruidnagel, lemongrass, koffie, ananas, cacao, kurkuma, jack fruit en Tammarillo. Erg leuk voor ons en de kinderen. We zien ook een Luwaki ofwel een civetkat in een kooi. Deze luwaki is verantwoordelijk voor een duur bakkie koffie. Hij eet blijkbaar heel veel koffiebonen, maar kan ze niet goed verteren en haalt er alleen maar bepaalde zuren uit. Daarna poept hij de zaden weer uit. Laten nou niet deze uitgepoepte zaden verantwoordelijk zijn voor de beste koffie ter wereld, de zogenaamde luwak koffie. Door de Balinesen wordt dit ook wel cat-poo-chino genoemd. Ik bestel een bakkie voor 4 Euro (best lekker) en we proeven nog vele andere koffie en thee soorten en gaan weer verder. Rond een uur of tien krijgen we nog een goed ontbijt met uitzicht op de vulkanen van Bali, waarna we eindelijk gaan fietsen.
De fietsen zien er goed uit. Maar heeft een fiets zonder versnellingen, oprispingen met, en Anwar zit bij Marjan achterop, zodat ik meer kan filmen/ fotograferen. Anwar krijgt een helm op met een mooie angry bird er op met een verduisterd vizier. Helemaal hilarisch. Maar voelt zich eerst onzeker zonder terugtraprem, maar dat went al snel. We gaan inderdaad alleen maar bergafwaarts en zien het landschap veranderen van bossig/jungle in mooie rijstvelden. Onderweg komen we veel dorpjes tegen. Overal langs de straat staan prachtige versierde bamboe stokken in verband met Kuningan. Dit is de laatste dag van de 10 daagse Galungan. Dit is een belangrijke dag voor de Hindoes. Dit vieren ze elke 200 zoveel dagen. Iedereen is dan druk met hun tempel en is dan mooi gekleed, enz. Dit is morgen, dus wellicht kunnen we hier ook nog iets van meekrijgen, ondanks dat het een familieaangelegenheid is. De tour is veilig. We hebben 2 gidsen/begeleiders mee en een volgauto. We rijden over verharde wegen, maar ook over onverharde wegen door bossen en velden. Later rijden we zelfs midden tussen de rijstvelden door. Het levert allemaal mooie plaatjes op. We stoppen ook nog bij een Balinees huis. Hier krijgen we ook een uitleg bij en zien hoe ze wonen. Opvallend is dat de indeling van het terrein nooit verandert en dat het huis in principe altijd in de familie blijft en nooit zal worden verkocht. Uiteindelijk leren we ook nog hoe we offer bakjes van bananenblad moeten maken. Rond een uur of drie is de tour afgelopen. Morris vindt dit erg jammer. De rest ook wel. We eten met z’n allen nog een hapje en worden weer thuis afgezet.
Thuis duiken Mayra, Anwar en ik nog even in het zwembad. Morris trekt zich even terug met de iPad. Marjan regelt nog wat was enzo. Anwar begint zich steeds meer thuis te voelen in het water. Hij waagt het zelfs om met z’n zwembandjes zelf van de kant in het water te springen zonder hulp. Niet te geloven wat een durf. Wel oppassen dus.
We zijn allemaal toch wel moe van de fietstocht ondanks dat het downhill was.
25-7
Kuningan
Vandaag in het Kuningan. Een van de meest belangrijke feestdagen voor de Hindoes. Onze mannetjes van de villa zijn al vroeg in de weer, want ze willen vroeg weg voor het feest. Ze hebben hun sarong en udeng al om en op. Na het ontbijt komt het meisje langs voor de betaling en ze zegt dat er zo nog mensen langs komen voor een ceremonie. En inderdaad komen om half tien twee mensen die allerlei plechtigheden rond de villa doen met offers, wierook, bidden en meer. Dit blijken haar ouders te zijn. Alle huizen in het dorp -en waarschijnlijk op heel Bali – ondergaan vandaag zo’n plechtigheid. Kunnen de goede geesten er weer even tegenaan.
Rond een uur of tien worden we opgehaald door onze chauffeur die ons naar Mas brengt. Dit ligt net onder Ubud. Hier zou de grootste ceremonie in de omgeving worden gehouden in verband met Kuningan. Onderweg komen we heel veel mensen tegen die op hun paasbest gekleed zijn en vaak hebben ze mandjes of plastic zakken met offers bij hun. Bij de tempel in Mas is het een drukte van jewelste. Bij de ingang worden we tegen gehouden door een man die zegt dat Marjan toch echt een sarong om moet, ondanks dat ze een lange rok draagt. Toevallig verkoopt hij sarong’s….. We lopen eerst maar even over de markt en doen nog wat navraag. We krijgen het idee dat we toch wat under-dressed zijn en kopen een sarong en een udeng en een sjerp voor rond mijn middel voor mij. We voelen ons nu een stuk gekleder en gaan naar binnen. Het is binnen stik druk. Iedereen is onderweg met zijn/haar offers. Het is een systeem waar verschillende ruimtes vol lopen. Dan geeft iemand een signaal en dan start er een officieel deel van het gebed. Ik ben druk bezig met fotograferen en mis in eerste instantie het signaal om te gaan zitten. Ik krijg een boze blik van Marjan toegeworpen en ga ook snel zitten. De ceremonie staat bol van de formaliteiten. Iedereen doet alles keurig in de juiste volgorde. Erg leuk om te zien en er letterlijk middenin te zitten. We zijn zowat de enige blanken tussen alle locals. We worden soms wat raar aangekeken, maar voelen ons wel welkom. De meeste aandacht lijkt de buggy te trekken. Die mag ook niet naar binnen in de tempel.
We kijken verder nog rond en gaan dan naar de markt op het plein en eten wat lokale gerechten bij een eettentje. Het is erg warm hier en Mayra heeft even haar bokkepruik op, maar uiteindelijk eten we ons borden leeg en betalen waarschijnlijk niet helemaal de lokale prijs, maar hebben met z’n toch weer gegeten en gedronken voor ongeveer 5 Euro. Een man die Marjan al eerder aansprak gaat nu ook weer bij ons zitten. Hij wil van alles weten over Nederland. Hij vindt westerse vrouwen wel leuk en hij wil weten of homo’s in Nederland ook kinderen kunnen of mogen krijgen. Wel een beetje een rare vogel. Later lopen we nog een stukje door Mas, maar alles is hier hopeloos dicht. Taxi’s lijken hier met deze festiviteiten ook niet echt voor handen, dus bellen we Made. Twintig minuten later pikt hij ons op. Prima geregeld. Vlak voordat we thuis zijn, pak ik nog een paar ijsjes op. Nadat we thuis zijn afgezet geef ik hem een ijsje. Hij lijkt kinderlijk verrast en blij. Morgen vroeg is hij er weer om ons naar het vliegveld te brengen.
Het weer is nog lekker en we duiken weer heerlijk het zwembad in. Anwar en Mayra zijn er weer niet uit te slaan. Even later valt Mayra in slaap op de zonnestoel. Heeft ze waarschijnlijk even nodig. Marjan wil eigenlijk nog de barran bekijken in een dorpje in de buurt. Dit is een optocht met een soort leeuw die door de straten gaat in elk dorp met veel ophef. Ik geef aan dat we misschien al genoeg hebben gezien vandaag. We horen laat in de middag wel allemaal geluiden die op festiviteiten duiden. We besluiten maar op weg te gaan en maar eens te kijken wat er te beleven valt, met als alternatief om te gaan eten in hetzelfde restaurant van gisteren. We staan op een kruising erg te twijfelen wat te doen. We weten ook niet zeker tot hoe laat het zou duren. Beetje lastig allemaal. Als er een auto stopt met een man die vraagt of hij kan helpen leggen we ons dilemma uit. Hij zegt dat het nog wel even bezig is en dat we een paar honderd meter verderop het nog kunnen meemaken. Dit geeft ons moed en we besluiten te gaan lopen. Het wordt inmiddels al een beetje schemerig. Twee minuten later komt hij weer aan rijden. Hij biedt aan om ons even te brengen. Super aardig en we gaan hier op in. Het is toch weer iets verder dan we dachten en hopen dat we in het donker de weg kunnen terug vinden. Even later zitten we letterlijk en figuurlijk in de optocht omdat we die tegen komen. We bedanken de man en gaan in de optocht mee. Het is een groep van ruim honderd man. De boze geest/leeuw is het pronkstuk. Ze gaan alle straatjes van het dorp af en geven ons een mooi beeld van hoe het gaat, omdat ze steeds terug komen lopen uit de doodlopende straatjes. Na een kwartiertje houden we het voor gezien. De terugweg valt erg mee. We hoeven maar één keer de weg te vragen bij een kruising. Even later eten we weer in dezelfde tent als gisteren en gaan slapen en pakken onze spullen in voor het vertrek naar Java morgen vroeg.
Helaas krijgt de dag nog een staartje… Ik ga pas na middernacht slapen en als ik bij de kinderen afsluit wordt Mayra een beetje wakker. Ik wens haar nog welterusten. Als ik later klaar ben met afsluiten en aan het tandenpoetsen wil beginnen, dan hoor ik ineens de kinderen. Ze staan bij ons voor de deur met hun zaklamp op het raam te kloppen. Ik ga snel naar hun toe. Het blijkt dat Mayra een nachtmerrie heeft gehad. Ze rilt helemaal over haar hele lijfje. Ze vertelt een voor mij een onsamenhangend verhaal over gaten waar ze in is gevallen en over een boze man die haar achterna zat. Morris heeft goed voor haar gezorgd. Mayra gaat bij Marjan liggen en ik kruip bij Morris onder de deken. De rest van de nacht verloopt rustig, maar om vijf uur gaat de wekker alweer om richting het vliegveld te vertrekken.
26-7
We pakken de laatste spulletjes bij elkaar en laden alles bij Made in de auto en gaan op weg naar het vliegveld. Alles verloopt voorspoedig. We vliegen met Airasia. Dit roept herinneringen op aan onze grote reis van vijf jaar geleden. Alles verloopt perfect en we zijn onder de indruk van hun service en efficiency ondanks dat het een low cost carrier is. Mayra zit bij het raam en maakt onderweg nog mooie foto’s van vulkanen en bergen die we voorbij vliegen.
Het vliegveld in Bandung is een lachertje. Wel lopen met het hele vliegtuig een klein kamertje in waar vier meter transportband letterlijk eindigt. We staan hier met een man of honderd omheen te wachten op onze koffers. De rijke Indonesiërs staan op een afstandje hun telefoon te checken als de dragers hun koffers verzamelen. het duurt even, maar uiteindelijk hebben we alle tassen en de buggy. Alle bagage karretjes zijn natuurlijk in gebruik door de dragers, dus we doen de rugzakken op en gaan op zoek naar een taxi. Het barst van de airport taxi’s, maar de lp zegt dat de betrouwbaarste taxi’s de Bluebird taxi’s, maar die laten ze natuurlijk niet toe op het vliegveld.. We lopen met onze bepakking het vliegveld terrein af en gaan op zoek naar een blauwe vogel. Na een minuut of tien proppen we onszelf met alle bagage in een Bluebird taxi. Voor een paar Euro worden we afgezet bij ons hotel. Het gebouw is deels hotel en deels appartementencomplex. De aankomst maakt weinig indruk. We krijgen geen hulp met de bagage en we krijgen een stapel bonnen voor ontbijt en een welkomstdrankje… Gelukkig kunnen we ’s ochtends om 10 uur wel al inchecken. Het hotel is een erg saai hoog flatgebouw. Wel even wennen na onze eerdere accommodaties… Onze kamers zien er in principe goed uit. We hebben een woonkamer en 3 slaapkamers en een keukentje met wat basiszaken als borden en bestek. Het is niet overal even schoon en het is allemaal wat goedkoop. Zodra je iets verder kijkt dan het oppervlak valt het allemaal wat tegen, maar we zitten wel lekker ruim en hebben wel privacy. We gaan ook proberen om de treinkaartjes voor as. donderdag te regelen naar Jakarta. Helaas lijkt het dat we alleen nog kaartjes kunnen krijgen in de ‘ekonomik’ klasse. Dit wordt in het algemeen door iedereen afgeraden (te spartaans), dus we gaan die uitdaging ook niet aan. We vragen bij de hotel receptie of ze ons daar verder kunnen helpen. Die verwijst ons door naar een meisje in de supermarkt. Die zou wel wat kunnen regelen. Na wat communicatie hobbels lijkt het haar ook niet te lukken. We hebben gewoon te laat geboekt….. Jammer….. Nu zullen we waarschijnlijk wat met de auto moeten regelen.
We doen de rest van de dag niet veel. Iedereen is moe en we hebben ’s avonds ook geen zin om er op uit te gaan. Als we in een supermarktje aan de overkant van het hotel wat basis inkopen doen, gaat Anwar helemaal los. Hij pakt zelf een zak chips die hij triomfantelijk naar de kassa brengt. Even later zoekt hij zelf een ijsje uit die hij in ons mandje gooit. Ik heb onderweg van het vliegveld een bord van domino’s pizza gezien, dus ik bedenk het illustere plan om gewoon een westerse pizza te bestellen via internet. Dit lukt en we eten heerlijk pizza op de bank. We regelen wel nog een huurauto voor de dag erna om ons o.a. naar de vulkaan te brengen.
27-7
Vandaag vroeg uit de veren. We gaan vandaag naar de Tangkuban Prahu. Dit is een actieve vulkaan ten noorden van Bandung. We staan om 6 uur op en rond kwart over zeven zitten we in de auto na een stevig ontbijt. Het regelen van dit soort vervoer is hier prima te doen. We hebben veertien uur lang een auto met chauffeur tot onze beschikking voor ongeveer veertig euro. Dit ben je in Nederland al kwijt voor een kwartiertje…. De chauffeur rijdt veilig en brengt ons naar de vulkaan. We schrikken wel van de toegangsprijs. Dit is omgerekend ruim 20 Euro pp. Dit is 6 keer hoger dan in de lonely planet staat en 10! keer hoger als wat de Indonesiërs betalen. Misschien moeten we dit beleid in Nederland ook maar eens gaan invoeren. Of zouden we dan beschuldigd worden van discriminatie?…. Erg irritant. De vulkaan is erg indrukwekkend. We rijden met de auto bijna tot de rand van de krater. We zijn goed voorbereid, want het zou koud zijn. We hebben dichte schoenen, truien en jassen mee. Het valt echter erg mee. De dichte schoenen zijn wel lekker, maar voor de rest is het prima uit te houden daar boven. Je kijkt van boven de krater in en ziet stoom opstijgen uit wat spleten en je ziet ook de gele zwavel afzetting. Onderweg hebben we nog overwogen om nog een wandeltocht te doen naar een tweede krater, maar de gidsen zijn niet echt betrouwbaar en er zijn wat verhalen dat mensen zijn beroofd. We besluiten het veilig te houden en blijven op de gebaande paden. We lopen een stuk langs de krater. Marjan gebruikt voor het eerst de draagzak voor Anwar. Het draagt goed en na een tijdje komen we bij een punt waar een deel van het pad is afgezet. Een security mannetje legt uit dat dit is afgesloten voor bezoekers i.v.m. vulkanische activiteit van het gebied in de afgelopen jaren. Maar als hij mee gaat moet het kunnen. Hij vraagt hier niet geld voor zegt hij, maar een bijdrage zou wel welkom zijn…. Stom gedoe. We lopen het andere pad af naar een bron. Van een bron zien we niet veel, maar het pad is mooi. Op de terugweg spot Marjan nog een groep grote zwarte apen. Die zitten ons doodleuk te bekijken en wij hun. We lopen nog langs verkopers met hun kraampjes, maar we kopen niets van betekenis. De agressiviteit van de verkopers valt ons reuze mee. Even later gaan we weer op pad met de auto.
We vragen de chauffeur om ons naar Ciater te brengen. We zeggen eerst te willen lunchen en dan nog bij de heet water baden te kijken. Voor we het weten staan we bij de ingang van een park met de heet water bronnen waar we gelijk weer even moeten betalen…. Dit gaat allemaal wel snel en vooral Marjan raakt hierdoor geïrriteerd. We vragen dat hij ons eerst naar een restaurant buiten het park brengt. Hij zegt dat dit nog 25 minuten rijden is…. Rare jongen. We zeggen dat we gewoon op zoek zijn naar iets eenvoudigers. Het barst hiervan… Vijf minuten later zitten we aan een tafeltje in een aardige tent en nog vijf minuten later zitten we aan een aardbeien shake. Wij bestellen een soort nasi met van alles en nog wat en de kinderen een sate ayam (kip). De keuze van de kinderen was goed. Ons eten is niet veel soeps en we eten het voor ons eetbare deel op en stillen de rest van de honger met rijst. We krijgen in eerste instantie ook geen bestek. Ik geloof dat er wordt verwacht dat we met de (rechter) hand eten. Als we vragen, wordt er schoorvoetend een vork en lepel gebracht. Messen gebruiken ze hier nergens. Mayra moet nog naar de wc. Marjan gaat met haar mee, maar dit is helaas te vies om in de buurt te komen…..
Even later gaan we weer op pad. We vragen ons eerst naar een thee fabriek te brengen. We rijden langs de thee velden en stoppen bij de fabriek. Volgens ons herkennen we het van foto’s van de rezen van onze ouders. Later maar eens navragen. Veel hulp van de chauffeur krijgen we overigens niet. Dit wekt zeker de nodige irritaties op. We worden ontvangen door een Nederlands sprekende man. Hij wil ons snel de rondleiding in lokken. Ik ga er niet mee akkoord en even later doen we het voor de helft van het geld :). De fabriek is in vol bedrijf en we zien het proces van drogen, snijden en verpakken. Het is een oude teringzooi waar de mensen met veel herrie hun werk doen. Wel aardig om te zien. Uiteindelijk krijgen we nog een kop thee in het ‘theehuis’.
Even later vervolgen we onze weg weer. We proberen het onze chauffeur aan het verstand te krijgen dat hij een mooie route gaat rijden voor een halfuurtje, zodat Anwar even kan slapen. Dit gaat er niet in bij hem. Rijden doe je om ergens te komen….. We gaan nu alsnog richting de heet water bronnen in Sari Ater en hopen dat Anwar hier zijn hoognodige slaapje even pakt. Het is een soort pretparkje waar van alles rond een heet water bron en riviertje is gebouwd. We zijn weer nagenoeg de enige toeristen en moeten veelvuldig met mensen en groepen op de foto. Er zijn betaalde zwembaden in het park, maar wij gaan eerst op zoek naar de delen waar je met je voeten in het water kunt zitten. We denken eerst dat dit beperkt is tot een poeltje van 3 meter doorsnede, maar gelukkig komen we later bij de rivier die de verschillende poeltjes vult met heerlijk warm water wat aardig doorstroomt. Morris heeft in het park even een behoorlijk dipje als hij zijn lange broek niet wil verruilen voor een korte broek. Beetje jammer, maar we hebben allemaal wel eens wat… We zitten lekker aan de kant van het water met onze voetjes in het water van ruim 40 graden (schat ik). Mayra heeft haar badpak aangetrokken en ligt in het water, net zoals vele indo’s. Ze trekt hierbij veel aandacht en ze wordt weer veelvuldig gefotografeerd. We moeten allemaal zo nu en dan op de foto en zijn een echt attractie. We komen wel lekker tot rust en raken aan de praat met twee gezinnen. Deze mensen zijn erg aardig en delen van alles te eten met ons. Mayra heeft ook een vriendinnetje gemaakt. Als Mayra een rondje door het bad loopt, loopt ze haar helemaal achterna. Marjan wisselt allerlei gewoontes uit met haar moeder. Erg ontspannen en leuk allemaal. Als het donker wordt verwachten we dat het rustiger wordt, maar het blijft druk in het park. Pas rond half zeven gaan we weer richting auto, maar niet nadat we uitgebreid afscheid hebben genomen van onze nieuwe Javaanse vrienden.
We vragen de chauffeur onderweg te stoppen omdat we onderweg willen dineren. Het eten op Java bevalt behoorlijk minder goed dan op Bali. De hygiëne in de restaurant en wat we tot nu toe gezien hebben valt ook niet mee. Dit zet wel enige druk op alles, want eten is wel een belangrijk dingetje als je op deze manier op rijs bent. We zijn moe en hebben vanavond geen zin meer in gedoe, dus kiezen we vandaag de gemakkelijke optie en laten ons naar de McDonald’s brengen in Bandung. Ja, niet echt avontuurlijk, maar vooruit…. Uiteindelijk zijn we rond half negen thuis en duiken er allemaal snel in na een vermoeiende dag.
28-7
We worden rustig wakker na een lange nacht. We gaan uitgebreid ontbijten en gaan eerst een laundry zoeken. Marjan ziet al snel een bordje en na 50 meter zijn we onze zak met was al kwijt en kunnen het morgen weer ophalen. We zijn onderweg naar rhuma mode. Een outlet winkel van bekende mode merken (en namaak artikelen). We kunnen echter moeilijk een taxi vinden. Alle bluebird taxi’s lijken bezet of zien ons niet staan… Als we een een andere taxi aanhouden begint hij gelijk over een minimum prijs die minstens 7x het bedrag is van wat het waard. Uiteindelijk lopen we de 600 meter zelf. De afstand valt wel mee, maar met de buggy is het in bandung bijna niet te doen. De stoepen zijn echt enorm slecht. Maar we komen er uiteindelijk toch.
Als eerste zien we een koffiezaak die Java Bean heet. Dit lijkt ons een prima idee en even later zitten we allemaal aan de koffie en sap. Niet goedkoop, maar wel lekker. Anwar gaat met een meneer mee het restaurant in met Marjan en ze kijken bij de vissen. Dit zijn mooie sierkarpers die bij je komen als je met je vinger in het water zit. Anwar vindt dit geweldig. Elke keer als er een vis bij hem komt staat hij te stuiteren van enthousiasme.
We volgen het bordje van de kleding winkels. Dit is een grote kledingwinkel. Hier is kleding van bekende en voor ons onbekende merken te krijgen. Sommige merken en kledingstukken zijn duidelijk imitatie en anderen mogelijk ook. Marjan koopt uiteindelijk een mooie lange zebra jurk en een T-shirt. Mayra helpt Marjan druk met uitzoeken en passen. Ik vindt niets van mijn gading en probeer me te vermaken met de jongens. Als we weer buiten staan realiseren we ons dat dit de enige winkel is. We hadden meer een soort Bataviastad verwacht met verschillende outlets, maar dit is dus niet het geval. Een beetje teleurgesteld lopen we terug naar het hotel en gooien Anwar in zijn tent voor een middagdutje. Ook wel weer eens goed voor hem. Als Anwar slaapt gaat Marjan nog even met de kids richting zwembad. Op de vijfde verdieping zit een aardig zwembad. Het is wel koud, want het zit grotendeels in de schaduw. De kinderen zwemmen even, maar al snel haal ik Morris op, omdat hij te koud is. De faciliteiten rond het zwembad zijn ook niet echt schoon en even later zijn Marjan en Mayra ook weer boven. Anwar slaapt lang en als we tegen zessen weer klaar staan om er nog even op uit te gaan, besluiten we toch maar thuis te blijven we hebben allemaal niet zo veel zin meer in Bandung en het lastige eten. We bestellen nogmaals een pizza en eten heerlijk voor de tv. We hebben het duidelijk een stuk minder naar ons zin dan de vorige twee weken. Van tropische eilanden en villa’s naar een flatgebouw in een saaie stad….. Aan de andere kant is het zien van een actieve vulkaan ook niet echt kattenpis. Dit realiseren we ons ten dege, maar het gevoel is hier op Java een stuk minder. Het is toch wel jammer om deze conclusie te trekken als je toch wel een aanzienlijk bedrag hebt uitgegeven en je bijna op de andere kant van de wereld zit.
28-7
Vandaag rustig de dag begonnen. We zijn van plan nog een paar outlets te bezoeken en vanmiddag naar de muziek school van Angklun Udjo te gaan. Na wat te informeren bij de receptie lijkt dit toch een aardige onderneming te zijn met de taxi. Vooral de terugweg zou wel eens lastig kunnen worden om er een te vinden. We besluiten dan ook om via het hotel een huurauto te regelen. Die zou er binnen een half uur kunne zijn, maar dit duurt uiteindelijk meer dan een uur. Rond 12 uur gaan we dan uiteindelijk op pad naar de winkels. Rhuma mode viel enigszins tegen gisteren. We hopen dat dit beter uitpakt. Helaas zijn de outlets hier ook niet om over naar huis te schrijven. We bezoeken een paar winkels en kopen uiteindelijk alleen een badpak voor mayra. Ze doen wel hun best met de winkels, maar alles is het nèt niet. We eten bij een leuke zaak in de buurt op aanraden van Bonnie, onze chauffeur. Dit pakt gelukkig goed uit en het smaakt prima. Bonnie is erg aardig. Hij is erg begaan met ons en legt alles uit en geeft opties. Toen Marjan hem vertelde over de trip naar de Tangkuban Prahu. Hij legt uit dat dit zo duur is geworden nadat het niet meer wordt aangestuurd door de overheid, maar door privé eigenaren. Hij zei dat de witte vulkaan ten zuiden van Bandung een betere optie was geweest; goedkoper en mooier….. Jammer dat we Bonnie niet eerder zijn tegen gekomen.
We zijn uiteindelijk aan de late kant en als we aankomen is de voorstelling nog al begonnen. We schuiven aan, maar Anwar vind de muziek nogal heftig. Hij was in de auto even in slaap gevallen en was net wakker. Als hij over de eerste schrik heen is, begint hij het leuk te vinden. Angklun Udjo is een soort weeshuis waarbij de weeskinderen instrumenten moeten leren bespelen en moeten leren dansen. De reviews van de show zijn erg goed overal op internet, maar ik ben toch wel wat sceptisch. Dit soort voorstellingen duren me vaak te lang, maar het leek de kids erg leuk. Het publiek bij de show bestaat volgens mij uit 80% Nederlanders…. Gelukkig is de show erg leuk. In een snel tempo treden de kinderen op. De angklun is een instrument dat gemaakt is van bamboe. Het geeft een mooie klank en staat centraal in de hele voorstelling. De kinderen spelen er op los en laten dansen zien in een sneltreintempo uit heel Indonesië. Voor we het weten krijgen we allemaal een angklun in onze handen gedrukt. Elk instrument heeft een nummer. Op aanwijzen van de baas van de instelling moeten we met ons instrument rammelen. Hij laat ons op die manier leuk melodieën spelen. Het klinkt ook nog eens erg leuk. Iedereen doet mee, inclusief Anwar. Even later heeft Anwar een leeftijdsgenootje gevonden waarmee hij samen speelt. De jongens doen van alles na en spelen heerlijk op hun manier. Als afsluiting wordt er met iedereen gedanst. M&M willen eerst niet, maar uiteindelijk dansen Mayra en Marjan dapper mee. Morris maakt foto’s met mijn camera. Ik bekommeren me om Anwar, wat die is wat te veel onder de indruk van de vele dans aan zoeken die hij krijgt. Na de voorstelling kijken we nog even in de souvenir winkel en scoren nog wat souvenirs en cadeautjes.
Na de voorstelling gaan we op weg naar een restaurant. Onderweg raken we met Bonnie in gesprek over karakteristieke instrumenten en gewoontes van de landen. Bonnie noemt uiteindelijk martabak. Zijn omschrijving lijkt erg op die van murtabak in Maleisië, of Roti in Thailand. De kinderen zijn hier gek op en we vragen hem om een voor ons te regelen. Hij vraagt of we de beste in Bandung willen of gewoon de eerste de beste. Wij gaan natuurlijk voor de beste. Even later staan we bij een stalletje waar ze martabak maken. De martabak ziet er erg anders uit dan de murtabak of Roti. Het is een dikke bodem waar ze een dikke laag kaas of chocolade op doen. Het lijkt wel een beetje een vlaai. Vervolgens wordt hij dubbel gevouwen en in stukken gesneden. De bodem is nogal vochtig. Het smaakt prima en het is erg vullend. We eten de martabak in het stalletje op en nodigen onze uit een hapje mee te eten. Als hij op is hebben we allemaal geen zin meer om nog uit eten te gaan…. We vragen Bonnie ons bij het hotel af te zetten. We zijn al rond acht uur thuis. We bedanken Bonnie van harte. Ik denk dat Bonnie er voor gezorgd heeft dat we weer een stukje vertrouwen in Java hebben terug gekregen. Met name Marjan voelt zich weer een stuk meer op haar gemak op Java.
30-7
Vandaag is een reisdag. We waren te laat voor de treinticktets, dus we gaan met de auto. Na het ontbijt vertrekken we rond 11:00. We hebben gevraagd om via Bogor en de Puncak pas te rijden. Dit is een mooie route. Hij duurt echter wel 2 keer zo lang als via de tol route. We hopen dat we een goed besluit nemen en kunnen genieten van de route. Per slot van rekening is niet alleen de bestemming belangrijk, maar ook de reis er naar toe. Het rijden gaat vanaf het begin niet echt vlot. Het landschap is leuk. We komen eerst langs een paar dorpen die helemaal in het teken staan van marmer. Dit wordt hier uit de bergen gewonnen en alle huizen zitten onder een laag stof. Onderweg eten we een sateetje. Dit is niet echt een succes, want de helft van de saté sturen we terug omdat die niet goed doorbakken is. Marjan had al zo’n voorgevoel bij het restaurant. Volgende keer hier toch maar weer naar luisteren…..
Even later rijden we over de Puncak pas. Hier rijden we midden door de thee velden. Wel mooi om te zien, maar ook weer niet echt spectaculair. Bovendien wordt het uitzicht meer dan de helft van de tijd belemmerd door de verkoopstalletjes die langs de hele route staan. Wel jammer. We stoppen even op het hoogste punt om een paar foto’s te maken en rijden weer verder. Door het drukke verkeer duurt het allemaal al langer, en in de buurt van Bogor komen we echt vast te staan en gaan we maar stapvoets vooruit. Dit duurt een behoorlijke poos. Uiteindelijk zit er toch weer schot in en rijden we het laatste stuk vlot door. Uiteindelijk zijn we pas tegen zeven uur bij ons hotel in Jakarta. Dit was dus een reis van acht uur!!! De kinderen hebben zich heel flink gedragen. Geweldig. Onze conclusie is wel dat de Puncak route weliswaar mooi is, maar het was een extra reistijd van 4-5 uur zeker niet waard.
Ons hotel in Jakarta is de Grand Whiz. Het zit een stuk uit het oude centrum, maar de prijs van de familiekamer is erg schappelijk. We worden positief verrast door het hotel. Alles ziet er redelijk strak en schoon uit. Nadat de kinderen zich nog even hebben uitgeleefd in de kamer en we ons roomservice diner hebben verorberd gaan de kids naar bed. Wij gaan ons nog een beetje oriënteren voor onze laatste volle dag in Indonesië morgen.
31-7
Vandaag gaan we Jakarta hidden tour doen. Marjan eentje deze tour op internet gevonden. Bij deze tour claimen ze dat ze de andere kant van Jakarta laten zien. Dit betekent dat je de onderste laag van de bevolking bezoekt, waarbij de helft van de tour fee naar deze mensen gaat.
In de loop van de ochtend vertrekken we met de Bluebird taxi naar het centrum. Het verkeer zit weer behoorlijk vast, dus we doen er ruim drie kwartier over. Oud bataviastad met de oude gouverneurswoning ziet er indrukwekkend uit. We vinden de grootsheid van de gebouwen wel enigszins buiten proportie in vergelijking met de staat van de andere gebouwen. Op het plein lopen en paar mensen met poppen pakken aan. We zien Hello-kitty even achter een reclamebord zonder masker uit puffen. Valt niet mee om met ruim 30 graden met zo’n pak te lopen. Een paar huizen achter het plein is het begin punt v aan de tour. We zijn hier ruim een uur te vroeg en gaan hier even wat drinken. Niet veel later komt Ronny. Met zijn assistent (sorry, naam vergeten). Ze zijn ook vroeg om nog wat te eten. We hebben het idee dat dit hem wat overvalt, want hij komt nogal onzeker over. Maar even later zit hij de hele geschiedenis van Indonesië met geur en kleur te vertellen. Alles komt voorbij, van de Portugezen, Engelsen en de Nederlanders. Hij vindt de smeltkroes van culturen wat Indonesië nu is mooi. Het gaat hem minder om geloof en meer om traditie. Ruim een half uur later schuift ook nog een Brits stel en twee Nederlandse meiden aan; Janneke en [hold]. Even later vertrekken we. Ronny zijn assistent probeert vriendschap te sluiten met Anwar. Dit is een erg aardige man en Anwar vindt het helemaal prima. Hij is duidelijk heel zorgzaam en het voelt goed dat ze samen een beetje op pad gaan. Van het plein komen we al snel bij een stinkende vaart. Het water ziet er erg smerig en zwart uit en zit vol met vuilnis. Even later worden we allemaal in twee heel oude minibusjes gepropt. Krijgen we gelijk wat van het lokale vervoer mee. We stappen uit en duiken een nauw steegje in en lopen langs de mensen hun huisjes. Dit zijn kamertjes van minder dan 3 bij 3 waar ze met een gezin in leven. Tussendoor lopen planken die als straatjes fungeren. De mensen zijn erg vriendelijk en vinden het prima als er wat foto’s worden gemaakt. Er beginnen zich ook al een groep kinderen om ons heen te vormen die enthousiast met ons mee lopen en lachen en schreeuwen. Als we even later aan de achterkant een trap opgaan staan we direct naast de spoor rails. Hier komt elke vijf minuten een trein langs. Oppassen dus. Marjan krijgt een tip van Anneke, de vrouw van Ronny, dat dit wel een goed moment is om wat spulletjes uit te delen aan de kinderen. We hebben in de afgelopen weken van alles verzameld voor de kindjes daar, van de tasjes met spulletjes van de vlucht en tandenborstels uit het hotel. Ook wat kleren van Anwar worden daar achter gelaten. Anneke verdeelt het aan de graaiende kinderen. Ze lijken het erg leuk te vinden, alhoewel Morris wel dacht dat hij aan een kindje uitleg moest geven over hoe ze een tandenborstel daadwerkelijk moesten gebruiken…
(meer foto’s in Reisfoto sectie van deze website)
We gaan even later verder met een tuktuk, voor wie het niet weet zo’n brommers je waar twee mensen overdekt in kunnen zitten en vervoerd kunnen worden door de stad. Dit zijn wederom heel oude voertuigen en ik ga met Morris en Marjan met Anwar en Mayra. Verder worden er nog wat vrolijke kindjes bij gepropt en gaan met die banaan. We bezoeken nog meer huisjes en weer later zitten we in een fietstaxi, ofwel becak. Gelukkig voor de becak bestuurders is het maar een kort stukje. We gaan even later een stukje varen in een watertaxi. Dit is een open boot die er degelijk uit ziet, maar het water is roetzwart. Het zijn bootjes met oude motoren die ook nog eens zorgen voor een bijpassende luchtvervuiling. Het varen gaat prima en als we echt in de zeehaven komen keren we weer terug. Even later gaan we nog bij een gezin thuis kijken. Een man, vrouw en een kindje van een jaar of 3 verwelkomen ons in hun huis. Ze zijn duidelijk trots en Anwar mag op de loopauto zitten. Hun dochtertje heeft beide benen tot haar liesjes in het verband of gips. Ze heeft een afwijking aan haar benen. Het is niet duidelijk of dit goed zal komen. Er ligt haar waarschijnlijk geen goede toekomst in het verschiet…. Als we even later op een soort binnenplaats gaan plaatsnemen met alle kinderen en een aantal ouders willen de kindjes een paar liedjes voor ons zingen. Ze zingen in alle talen ‘vader Jacob’ , waaronder ook in het Nederlands. Ook andere liedjes worden uit volle borst voorgedragen. Er wordt ons ook gevraagd om liedjes te zingen en dan zingen zij mee. Met name Marjan haar liedje van ‘zo gaat de molen’ valt goed in de smaak. Als Marjan aangeeft dat ik morgen jarig ben, is de hele groep even later ‘happy birthday’ aan het zingen. Ik ben nogal overrompeld en bloos er van. Vervolgens krijg ik nog van alle kinderen een hand met persoonlijke felicitaties. Wat een mooi kado!
(meer foto’s in Reisfoto sectie van deze website)
Dan lopen we naar een brug en daar aangekomen lopen we het talud af en zien allemaal bezigheid onder de brug. Het blijkt dat hier zo’n 20 families per kant wonen. Ze hebben planken tussen de betonnen balken gespijkerd waar ze op slapen. Een keukentje is proffessorisch ingedeeld in het zand en beton. Dit maakt wel heel veel indruk op ons en Marjan houdt het maar net droog. Ronny geeft nog verdere tekst en uitleg. Deze mensen hebben het erg zwaar. Eerst waren ze allemaal opgepakt en weggestuurd en vervolgens waren er ook nog overstromingen. Maar de leefcondities voor deze mensen is echt onmenselijk….. Verderop ligt er een man in het roetzwarte water plastic en ijzer te verzamelen van de slootkant en de bodem…. We zijn het er over eens dat die man niet oud zal worden. Even later gaan we weer terug naar het beginpunt van de route. We eten nog wat en betalen en geven nog wat extra als donatie voor het goede werk wat Ronny met zijn team daar doet. Hij geeft aan een soort hoeder te zijn van ongeveer 2500 gezinnen in Jakarta. Hij komt op voor hun rechten en heeft hier een soort levenswerk van gemaakt. Het geld wordt gebruikt voor bijvoorbeeld en woonruimte, maken van gemeenschappelijke ruimtes, zodat hier bijvoorbeeld en bijeenkomsten kunnen worden gehouden, maar ook zodat bijvoorbeeld een dokter een plek heeft om langs te komen als het nodig is. De kinderen zijn ook er begaan met wat ze hebben gezien vandaag en besluiten beide 5 euro uit hun spaarpot ten te doneren.
(meer foto’s in Reisfoto sectie van deze website)
Als we later weer op het plein staan, dachten we nog wat souvenirs in te slaan, maar we zijn allemaal dusdanig in de war door deze emotionele achtbaan dat we na een rondje plein weer een taxi terug naar het hotel nemen. Souvenir shoppen kunnen we even niet. In het hotel gaan we nog even zwemmen en proberen we alles te verwerken. Marjan droomt er deze nacht ook nog hevig van….
1 augustus
Vandaag is de dag van de terugreis. Ik krijg bij het wakker worden de nodige felicitaties en liedjes ter ere van mijn verjaardag. We maken er niet zo veel gedoe van. We vliegen pas in de avond. ’s ochtends eerst nog even zwemmen met z’n allen en dan alles inpakken. Alles loopt goed en we hebben ruimte zat in de koffers. Om 12 uur checken we uit en gaan. Nog even in een winkelcentrum in de buurt kijken. Jakarta is een grote consumptie stad. In dit mega winkelcentrum staat een hele kermis opgesteld, inclusief zweefmolen monorail en nog veel meer. Je kunt het zo gek niet bedenken. We worden gek van de impulsen. We eten nog wat bij de pizza hut en gaan tegen het eind van de middag richting vliegveld. We hebben geen files, dus we zijn ruim op tijd.
De vliegreis verloopt goed. Ik zit naast Anwar. Hij slaapt heerlijk, maar valt na een ongecontroleerde beweging na een uurtje of vier slapen bijna van de stoel en wordt hierdoor wakker. Hij probeert daarna nog wel weer in slaap te komen, maar dat lukt niet. Hij geeft aan wel een filmpje te willen kijken met papa, dus ik zet een tekenfilm voor hem op op de mediaplayer van het vliegtuig. Na een tijdje trekt hij het niet meer en begint weer mooi te worden, maar wil niet meer slapen. Als hij het op een schreeuwen zet vraag ik of Marjan wil bijspringen en ruilen van stoel. Hij is echter niet rustig te krijgen en uiteindelijk ga ik samen met hem in het keukentje zitten. Pas na ruim een kwartier wordt hij rustig. Dit zijn niet de leuke momenten van reizen met kleine kinderen, maar wellicht hebben we zelf het meeste last er van. We voelden ons behoorlijk opgelaten. De rest van de vluchten verliepen goed. Ook de overstap ”s ochtends vroeg tussen 5 en 8 in Istanboel verloopt prima, omdat het voor ons eigenlijk al dag is. Op Schiphol worden we opgehaald door vriendin Paula. Helemaal heerlijk. We zijn weer een mooi avontuur rijker en waarderen weer veel meer wat we thuis hebben. Dit zijn voor ons twee heel belangrijke drijfveren die we ook graag met onze kinderen delen.